Badanie wariografem Straż Graniczna

Historia i rola instytucji

Straż Graniczna została utworzona 16 maja 1991 roku na mocy ustawy z dnia 12 października 1990 r., zastępując dotychczasowe Wojska Ochrony Pogranicza. Jest formacją umundurowaną i uzbrojoną, podporządkowaną Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, odpowiedzialną za ochronę nienaruszalności granicy państwowej, kontrolę ruchu granicznego oraz zapobieganie i zwalczanie przestępczości transgranicznej.
Do zadań Straży Granicznej należą m.in.:

kontrola dokumentów i legalności pobytu cudzoziemców,
ochrona granicy państwowej (w tym granicy zewnętrznej UE),
przeciwdziałanie przemytowi ludzi, towarów i narkotyków,
ochrona lotnisk i portów morskich,
współpraca z innymi służbami krajowymi i międzynarodowymi w zakresie bezpieczeństwa granic.

Podstawa prawna stosowania wariografu

Podstawą prawną stosowania badań wariograficznych w Straży Granicznej jest art. 37 ustawy o Straży Granicznej. Badania mogą być przeprowadzane:

w procesach rekrutacyjnych kandydatów do służby,
w weryfikacji funkcjonariuszy na stanowiskach szczególnie narażonych na ryzyko korupcji,
w ramach postępowań wyjaśniających i kontrolnych prowadzonych wewnętrznie.

Tak jak w innych służbach, badanie może odbyć się wyłącznie po uzyskaniu dobrowolnej zgody osoby badanej. Wyniki mają charakter pomocniczy — wspierają decyzje kadrowe lub operacyjne, lecz nie są samodzielnym dowodem w postępowaniu karnym.

Zakres zastosowania wariografu w Straży Granicznej

Rekrutacja kandydatów
Wariograf jest narzędziem selekcyjnym, które pomaga wyeliminować kandydatów potencjalnie podatnych na naciski lub korupcję. Pytania mogą dotyczyć m.in. wcześniejszych kontaktów z grupami przestępczymi, prób przemytu, nielegalnych źródeł dochodów czy nadużywania alkoholu i narkotyków.
Weryfikacja stanowisk wrażliwych
Funkcjonariusze pełniący służbę w newralgicznych punktach granicznych, portach lotniczych i morskich mogą być okresowo kierowani na badania, szczególnie jeśli mają bezpośredni kontakt z osobami przekraczającymi granicę lub towarem objętym kontrolą.
Postępowania wyjaśniające
Wariograf bywa wykorzystywany w sprawach wewnętrznych, np. w przypadku podejrzenia nadużyć służbowych, współpracy z przemytnikami lub ujawniania informacji objętych tajemnicą służbową.

Sprzęt wykorzystywany przez Straż Graniczną

Straż Graniczna korzysta z cyfrowych wariografów światowych producentów, takich jak Lafayette Instrument Company, Axciton Systems i Stoelting. Sprzęt umożliwia rejestrację:

Pneumo – dwóch kanałów oddechu (klatka piersiowa i przepona),
Cardio/PPG – parametrów tętna i ciśnienia krwi,
EDA – przewodnictwa skóry,
Seat Sensor – wykrywania prób manipulowania badaniem,
PAT (Pulse Arrival Time) – pomiaru czasu przybycia fali tętna w celu analizy zmian układu krążenia.

Oprogramowanie zapewnia zarówno manualną interpretację wyników przez egzaminatora, jak i komputerowe scoringi.

Metodologia badań w Straży Granicznej

Egzaminatorzy stosują standardowe w środowisku międzynarodowym protokoły badań, w tym:

Comparison Question Test (CQT) – porównanie reakcji na pytania krytyczne i kontrolne,
Directed Lie Test (DLT) – wzorzec reakcji poprzez świadome kłamstwa w pytaniach kontrolnych,
Guilty Knowledge Test (GKT) – ustalenie, czy badany posiada wiedzę o szczegółach zdarzenia istotnych w śledztwie.

Procedura obejmuje:

Fazę wstępną – wywiad przedbadawczy i omówienie pytań,
Rejestrację – co najmniej trzy serie pytań w kontrolowanych warunkach,
Analizę wyników – ocena reakcji i scoring komputerowy,
Raport – przekazanie wyników do komórki kadrowej lub operacyjnej.

Przykłady praktycznego zastosowania

Rekrutacja do służby w porcie lotniczym – badanie pomogło ujawnić zatajenie przez kandydata wcześniejszego incydentu związanego z przemytem towarów.
Kontrola lojalności – wariograf potwierdził wiarygodność funkcjonariusza oskarżonego o rzekome ułatwienie przekroczenia granicy.
Śledztwo wewnętrzne – badanie wykazało niespójności w odpowiedziach pracownika pełniącego funkcję w punkcie kontrolnym, co skierowało śledztwo na właściwy tor.

Znaczenie wariografu w Straży Granicznej

Wariograf w Straży Granicznej pełni funkcję zarówno profilaktyczną, jak i kontrolną. Pomaga utrzymać wysoki poziom etyki służby, przeciwdziała korupcji i minimalizuje ryzyko przeniknięcia do formacji osób współpracujących z przestępczością zorganizowaną. Dzięki nowoczesnemu sprzętowi i uznanej metodyce badań, badania wariograficzne w Straży Granicznej stanowią istotny element systemu bezpieczeństwa państwowej granicy.