Historia i rola instytucji
Żandarmeria Wojskowa została powołana w obecnym kształcie 1 września 1990 roku, na mocy ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych. Jest formacją wojskową przeznaczoną do zapewnienia przestrzegania dyscypliny wojskowej, ochrony porządku w Siłach Zbrojnych RP, ochrony życia, zdrowia i mienia wojskowego oraz wsparcia wojska w czasie pokoju, kryzysu i wojny.
Do jej podstawowych zadań należą m.in.:
-
zapobieganie i wykrywanie przestępstw w siłach zbrojnych,
-
prowadzenie postępowań przygotowawczych w sprawach karnych o charakterze wojskowym,
-
ochrona obiektów i mienia wojskowego,
-
konwojowanie osób i mienia wojskowego,
-
zapewnianie bezpieczeństwa publicznego podczas uroczystości wojskowych,
-
współpraca z innymi służbami w zakresie bezpieczeństwa państwa.
Żandarmeria Wojskowa działa zarówno w kraju, jak i poza jego granicami — np. w ramach polskich kontyngentów wojskowych.
Podstawa prawna stosowania wariografu
Kwestie dotyczące badań wariograficznych w Żandarmerii Wojskowej wynikają z przepisów wewnętrznych MON oraz regulacji stosowanych w siłach zbrojnych, opartych na ustawach o SKW i SWW oraz kodeksie postępowania karnego.
Badania mogą być przeprowadzane:
-
w procesach rekrutacyjnych żołnierzy i funkcjonariuszy ŻW,
-
w weryfikacji personelu pełniącego stanowiska związane z bezpieczeństwem i ochroną informacji niejawnych,
-
w ramach postępowań wyjaśniających i kontroli dyscyplinarnych,
-
w czynnościach operacyjnych, np. w sprawach o charakterze kontrwywiadowczym.
Podstawowym warunkiem jest uzyskanie dobrowolnej zgody osoby badanej, a wyniki służą jako dowód pomocniczy, a nie samodzielne rozstrzygnięcie.
Zakres zastosowania wariografu w ŻW
-
Rekrutacja kandydatów
Badanie wariograficzne może być elementem selekcji kandydatów na stanowiska w ŻW wymagające wysokiego poziomu zaufania i odporności na naciski zewnętrzne. Pytania obejmują m.in. przestrzeganie prawa, brak powiązań z przestępczością zorganizowaną oraz lojalność wobec Sił Zbrojnych RP. -
Weryfikacja żołnierzy i funkcjonariuszy
Stosowane są cykliczne badania wobec osób pełniących służbę w newralgicznych obszarach — np. w ochronie obiektów wojskowych o znaczeniu strategicznym lub w zabezpieczeniu konwojów wojskowych. -
Postępowania dyscyplinarne i wyjaśniające
Wariograf jest używany jako narzędzie wspierające ustalenia w sprawach naruszeń regulaminu, przestępstw wojskowych i przypadków nadużyć. -
Czynności operacyjne
W ramach współpracy z innymi służbami wojskowymi i cywilnymi wariograf bywa wykorzystywany do sprawdzania wiarygodności świadków, informatorów lub podejrzanych w sprawach istotnych dla bezpieczeństwa wojska.
Sprzęt wykorzystywany przez Żandarmerię Wojskową
ŻW korzysta z nowoczesnych cyfrowych wariografów wiodących producentów, m.in. Lafayette Instrument Company, Axciton Systems i Stoelting. Urządzenia te umożliwiają rejestrację:
-
Pneumo – dwóch kanałów pomiaru oddechu (klatka piersiowa i przepona),
-
Cardio/PPG – pomiaru tętna i zmian ciśnienia krwi,
-
EDA (Electrodermal Activity) – przewodnictwa skóry,
-
PAT (Pulse Arrival Time) – dodatkowego wskaźnika korelującego z ciśnieniem krwi,
-
Seat Sensor – czujnika wykrywającego próby manipulowania badaniem.
Wszystkie zapisy są analizowane zarówno przez egzaminatora, jak i oprogramowanie scoringowe.
Metodologia badań w ŻW
ŻW stosuje techniki uznane w środowisku międzynarodowym:
-
Comparison Question Test (CQT) – analiza reakcji na pytania krytyczne i kontrolne,
-
Directed Lie Test (DLT) – celowe kłamstwa w pytaniach kontrolnych jako wzorzec reakcji,
-
Guilty Knowledge Test (GKT) – ustalenie, czy badany posiada wiedzę o szczegółach zdarzenia.
Procedura badania obejmuje:
-
Fazę przygotowawczą – rozmowa wstępna, ustalenie i omówienie pytań,
-
Rejestrację – co najmniej trzy serie pytań w kontrolowanych warunkach,
-
Analizę wyników – interpretacja zapisów i analiza komputerowa,
-
Raport – dokumentacja badania przekazywana odpowiedniej komórce organizacyjnej.
Przykłady praktycznego zastosowania
-
Weryfikacja żołnierza konwojującego sprzęt wojskowy – badanie potwierdziło brak powiązań z osobami mogącymi zagrażać bezpieczeństwu misji.
-
Śledztwo dyscyplinarne – wariograf wskazał niespójności w relacjach żołnierza oskarżonego o złamanie regulaminu służby.
-
Współpraca z SKW – badanie użyte w ramach działań kontrwywiadowczych w sprawie ujawnienia informacji niejawnych.
Znaczenie wariografu w Żandarmerii Wojskowej
Wariograf w ŻW jest narzędziem podnoszącym bezpieczeństwo wewnętrzne sił zbrojnych i wspierającym utrzymanie dyscypliny. Umożliwia skuteczniejszą selekcję kandydatów, weryfikację lojalności żołnierzy oraz wyjaśnianie spraw dyscyplinarnych i karnych w środowisku wojskowym. Stosowanie nowoczesnego sprzętu i metodologii zapewnia rzetelność i wysoką wartość informacyjną badań.